OPEN BRIEF

Sanctioneer het systeem, niet de zieken

Sven Van Boven – bezieler van RCVRY

Er is iets wat me al jaren bezighoudt. Iets wat ik dagelijks hoorde toen ik nog mijn natuurvoedingswinkel runde, waar mensen niet enkel kwamen voor gezonde voeding en deskundig advies, maar vooral voor échte gesprekken. Het waren mensen met verhalen. Verhalen over pijn, burn-out, onbegrepen diagnoses, eindeloze wachtlijsten, onzichtbare aandoeningen. Verhalen van mensen die in de ogen van sommigen misschien “profiteurs” zijn, maar voor mij vooral mensen waren die vechten. Tegen hun lichaam, hun geest, en een systeem dat hen vaak eerder klein houdt dan optilt.

En vandaag zie ik hoe dat systeem nog een tikje harder wordt aangespannen. Met voorstellen als een kliklijn voor huisartsen die zogezegd “te snel ziektebriefjes schrijven”. Met financiële sancties voor langdurig zieken die zogenaamd niet meewerken. Met een framing die suggereert dat het probleem vooral in de mens zit, niet in de structuren die mensen ziek máken.

Volgens cijfers van het RIZIV zijn er vandaag meer dan 500.000 langdurig zieken in België (RIZIV, 2023). Dat cijfer stijgt al jaren. Niet omdat we collectief lui zijn geworden, maar omdat vergrijzing, mentale uitputting, en de druk op de arbeidsmarkt zijn toegenomen. Meer dan 1 op de 5 werkenden kampt met psychische klachten (IDEWE, 2023), en aandoeningen zoals burn-out, fibromyalgie, chronische vermoeidheidssyndromen en onverklaarde pijn nemen jaar na jaar toe (Sciensano).

Wat zelden benoemd wordt, is de groep mensen die eigenlijk ziek genoeg is om thuis te blijven, maar tóch blijft werken – uit financiële noodzaak, loyaliteit, of angst voor stigmatisering. Ze slikken pijnstillers, onderdrukken symptomen en slepen zich naar het werk, vaak in stilte. Volgens een rapport van KU Leuven (2022) geeft bijna 1 op de 3 werkenden met een chronische aandoening aan regelmatig te moeten doorwerken ondanks klachten, uit angst om werk of inkomen te verliezen.

Deze mensen – vaak met slepende aandoeningen zoals CVS, fibromyalgie, reuma of frozen shoulder – zijn de stille martelaars van ons systeem. En dat systeem betaalt daar op lange termijn een zware prijs voor. Want wie zijn lichaam structureel negeert, eindigt vaak dieper ziek, langer afwezig en mentaal uitgeput. Als we deze mensen blijven negeren, werken we toe naar een maatschappij waarin we pas stoppen als we erbij neervallen.

En dan is er nog een andere groep, die al te vaak wordt weggezet als “zweverig”: de mensen die zich wenden tot wat men “alternatieve” zorg noemt. Maar wie ik ontmoette in mijn zaak en mijn praktijk, en later ook in samenwerking met therapeuten en hulpverleners, toont een ander verhaal. De meeste mensen komen daar niet uit luxe of ideologie terecht, maar uit wanhoop. Omdat het klassieke pad hen niet hielp, omdat ze zich niet gehoord voelden. Omdat ze een mens wilden zijn, geen dossiernummer. En die alternatieve zorg – of het nu gaat om orthomoleculaire therapie, voedingsadvies, lichaamswerk of energetische benaderingen – wordt vaak aangeboden door mensen die zelf ooit zijn vastgelopen in het reguliere systeem. Die uit ervaring weten dat herstel meer vraagt dan medicatie of protocollen. We hebben dus geen verdeeldheid nodig tussen klassiek en complementair. Wel een dialoog, een samenwerking. De toekomst van zorg ligt in verbinding – niet in uitsluiting.

Voor we zieke mensen gaan beoordelen, is het tijd dat we als samenleving eerst onze eigen maatschappelijke diagnose stellen. Welk soort werk verwachten we? Welk tempo? Welke druk? Welke normen? We leven in een tijd waarin efficiëntie en controle de boventoon voeren. Waar protocollen, digitale systemen en statistieken steeds vaker de plek innemen van vertrouwen, empathie en menselijkheid. Waarin wie niet past in de standaard, uit het systeem valt – of bestraft wordt. Maar echte gezondheid groeit niet uit sancties of stempels. Ze ontstaat waar mensen zich veilig voelen, erkend worden, en kunnen herstellen in hun eigen ritme.

Vanuit RCVRY wil ik daar mee aan bouwen. Niet met grote woorden of een mirakeloplossing. Wel met aandacht, met integriteit, met ruimte voor verhalen die niet in een protocol passen. RCVRY is nog in opbouw, maar het draagt al de kiem in zich van wat ik geloof dat mogelijk is: een zorg die verbindt in plaats van verdeelt, die uitnodigt in plaats van afstoot.

Daarom deze brief. Niet omdat ik geloof dat één stem de koers zal doen keren. Maar omdat ik weet dat er duizenden mensen zijn die dit voelen, meemaken, en soms twijfelen of ze de enige zijn.

Aan iedereen die zich hierin herkent: Weet dat je niet alleen bent. Jouw verhaal doet ertoe. Jouw gevoel is echt.

Er is een groeiende groep mensen die vragen stelt, die zoekt, die anders durft kijken.

Sluit je niet af. Sluit je aan. Er ontstaat iets nieuws – iets dat vertrekt vanuit vertrouwen, verbinding en herstel. En jij bent welkom om daar deel van uit te maken.

Als deze boodschap met jou resoneert, hou je dan niet in maar deel hem via alle mogelijke kanalen. Misschien ken je wel mensen die rechtstreeks getroffen worden door deze maatregelen, laat ook hen weten dat ze niet alleen staan.

Met strijdvaardige groet,

Sven Van Boven

Bezieler van RCVRY – www.rcvry.be

Inschrijven voor onze nieuwsbrief doe je hier